Αρκούδα και άνθρωπος συμβιώνουν ομαλά

Αρκούδα και άνθρωπος συμβιώνουν ομαλά

«Αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με την καφέ αρκούδα δεν μπορεί να υπάρξει, έτσι ορίζει η φύση. Μπορεί όμως η συνύπαρξη να είναι ομαλή, αν λάβουμε ορισμένα μέτρα ώστε και ο άνθρωπος να μη νιώθει ανυπεράσπιστος και η αρκούδα να μην απειλείται».

Με αυτή τη μικρή εισαγωγή, ο διευθυντής της «Καλλιστώ», Σπύρος Ψαρούδας, περιγράφει τη δουλειά που η οργάνωση έκανε τα προηγούμενα πέντε χρόνια στον νομό Καστοριάς (με χρηματοδότηση από το κοινοτικό πρόγραμμα Life). Και η οποία είναι σήμερα μια από τις προτεινόμενες για βράβευση σε μία από τις πέντε κατηγορίες του πανευρωπαϊκού βραβείου Natura 2000 στα τέλη Μαΐου.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το πρόγραμμα «βελτίωση όρων συνύπαρξης ανθρώπου και καφέ αρκούδας στον νομό Καστοριάς» ασχολήθηκε με την άμβλυνση των συγκρούσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και το απειλούμενο είδος, εστιάζοντας στον αγροτικό τομέα. «Το πρώτο πρόβλημα με το οποίο ασχοληθήκαμε ήταν οι επιθέσεις της αρκούδας σε μαντριά, σε απομακρυσμένες περιοχές. Μέσα από συστηματική δουλειά καταφέραμε να δικτυώσουμε τους κτηνοτρόφους ώστε να ανταλλάσσουν καλούς σκύλους φύλαξης κοπαδιών. Επίσης μοιράσαμε δωρεάν ηλεκτροφόρες περιφράξεις, οι οποίες αποτρέπουν την αρκούδα χωρίς να τη σκοτώνουν», εξηγεί ο κ. Ψαρούδας.

Επιπλέον, το πρόγραμμα ασχολήθηκε και με δύο σχετικά νέα ζητήματα. Συγκεκριμένα, πριν από λίγα χρόνια, δόθηκε στην κυκλοφορία ένα κομμάτι του κάθετου άξονα Σιάτιστας-Κρυσταλλοπηγής, στο οποίο άρχισαν να συμβαίνουν τροχαία ατυχήματα με αρκούδες. Επιπλέον, υπήρξαν περιστατικά εμφάνισης αρκούδων σε χωριά, ακόμα και στην πόλη της Καστοριάς. «Η περίφραξη που είχε τοποθετηθεί δεν μπορούσε να κρατήσει... ούτε κότες. Επρεπε λοιπόν να κάνουμε κάτι άμεσα. Τελικά πάρθηκαν κάποια αποτρεπτικά μέτρα, σήμανση για τους οδηγούς, ειδικοί ανακλαστήρες ώστε το βράδυ να διαχέονται τα φώτα των αυτοκινήτων και να προειδοποιούν τα ζώα και, πάνω απ’ όλα, τοποθετήθηκε μια σωστή περίφραξη. Εξαιτίας των μέτρων αυτών, τα ατυχήματα μειώθηκαν κατά 90%-95%».

Η απομάκρυνση των αρκούδων από τις κατοικημένες περιοχές ήταν σαφώς πιο δύσκολη στην πράξη. «Εγκαταστήσαμε μια ομάδα άμεσης επέμβασης, η οποία επεμβαίνει όταν μια αρκούδα εμφανιστεί σε κατοικημένη περιοχή. Οπως και ένα κατοικίδιο, έτσι και τα άγρια ζώα μπορούν να μάθουν τι πρέπει να αποφεύγουν. Ετσι λοιπόν χρησιμοποιήσαμε κάποιες επιπλέον τεχνικές, οι οποίες να συνδυάζουν το φόβο και τον πόνο με μια ανεπιθύμητη για τον άνθρωπο συμπεριφορά. Για παράδειγμα, ρίχνουμε χειροβομβίδες κρότου-λάμψης, ακόμα και σφαίρες από καουτσούκ, ώστε να μην πλησιάζουν σε οικισμούς».

Σε αυτή την πενταετία δεν έλειψαν όμως και οι εντάσεις και οι τοπικές αντιδράσεις, ιδίως όταν μια αρκούδα προκαλούσε καταστροφές. «Ηταν βέβαια μεμονωμένες, με αφορμή συγκεκριμένα περιστατικά, δεν πιστεύω ότι δημιουργήθηκε κάποιο μεγάλο θέμα. Στον αγροτικό κόσμο, πάντως, επικρατεί διχογνωμία, για το κατά πόσο μπορούν να αποδώσουν τα μέτρα αυτά», λέει ο δήμαρχος Καστοριάς, Ανέστης Αγγελής. «Κατά τη γνώμη μου, το πρόγραμμα είχε θετικά χαρακτηριστικά. Απλά ο περισσότερος κόσμος, με όλα αυτά που συμβαίνουν, αντιμετωπίζουν τα περιβαλλοντικά θέματα με μια σκωπτική διάθεση».

Σε κάθε περίπτωση, η Καστοριά είναι μια από τις πιο κρίσιμες περιοχές στη χώρα για την καφέ αρκούδα. Η δυτική Πίνδος είναι η «συνδετική ζώνη» με τα υπόλοιπα Βαλκάνια, όπου βρίσκεται ο υπόλοιπος πληθυσμός της καφέ αρκούδας. Χάρη στην «παρακολούθηση», μέσω πομπού 9 αρκούδων και τη γενετική έρευνα (με τη βοήθεια του ΑΠΘ), οι επιστήμονες κατέληξαν ότι στην περιοχή σήμερα βρίσκονται κατ’ ελάχιστον 97 αρκούδες. «Συχνά μας ρωτούν πόσες αρκούδες θεωρούμε ότι “χωρά” μια περιοχή. Δεν τίθεται τέτοιο δίλημμα», λέει ο κ. Ψαρούδας. «Αν λάβεις τα σωστά μέτρα, μπορείς εν τέλει να επωφεληθείς από την παρουσία της αρκούδας και να την αξιοποιήσεις με διάφορους τρόπους υπέρ των τοπικών κοινωνιών».

Για όσους επιθυμούν να ενισχύσουν με την ψήφο τους την υποψηφιότητα της οργάνωσης «Καλλιστώ», η ηλεκτρονική διεύθυνση των βραβείων είναι http://natura2000award-application.eu/.




kathimerini.gr